VAR در فوتبال ایران این روزها به یکی از ضروریات بازی‌های ملی و باشگاهی بدل شده است. اما به واقع چه زمانی شاهد وار در فوتبال ایران خواهیم بود؟
در شرایطی که طی 3 سال اخیر تکنولوژی ویدئویی در خیلی از کشورها و خصوصا در رقابت‌ها و تورنمنت‌های مهم به کار گرفته شده، این موضوع طی فصول اخیر با توجه به تحریمها و مشکلاتی که وجود داشت در ایران نتوانسته به کار گرفته شود.
فارغ از بازی‌های تیم ملی که امکان استفاده از وار در آن میسر نشده است، از زمان آغاز لیگ بیست و یکم و در شرایطی که بسیاری از مربیان و بازیکنان به وضعیت داوری‌ها معترضند به نظر استفاده از وار در فوتبال ایران ضروری است.
همین هفته گذشته بود که نبود وار کار دست استقلال داد و این هفته در ورزشگاه آزادی نیز گل سالم پرسپولیس توسط داور دیده نشد. با این شرایط استفاده از VAR در فوتبال ایران ضروری است.
VAR در فوتبال ایران
فدارسیون فوتبال از مدت‌ها پیش وعده استفاده و به کارگیری از کمک داور ویدیویی را در فوتبال ایران داده است. اما هیچگاه این وعده عملی نشده است. منصور قنبرزاده، دبیرکل فدراسیون اواخر اردیبهشت ماه سال جاری درباره برنامه‌هایی که برای ورود VAR به فوتبال ایران داشته‌اند، اینگونه توضیح داده است:
آقای حسن کامرانی‌فر از داوران برجسته و تحصیلکرده و شناخته شده داوری فوتبال کشور به عنوان سرپرست دپارتمان داوری انتخاب شدند که با کمک ایشان اقدامات بزرگی برای داوری فوتبال کشور انجام خواهد شد. قبل از توضیح درباره VAR به یک نکته مهم باید اشاره کنم. سیستم‌های رادیویی داوران ایرادهایی داشت و در جلسه دیروز هیات رئیسه سازمان لیگ، آقای حیدر بهاروند قول دادند که در فرصت 25 روزه ای که به خاطر تعطیلی بازی‌های لیگ در پیش داریم، سیستم صوتی رادیویی داوران را مهیا کرده و در اختیار آنها قرار بدهند. قبل از آن هم آقای عزیزی خادم برای افزایش 300 درصدی دستمزد داوران از فصل آینده در قدم اول از هیات رئیسه مصوبه گرفته‌اند. مدیریت فدراسیون تلاش می کند حمایت بیشتری از جامعه داوری داشته باشد.
قنبرزاده درباره VAR اما گفت:
طبق برنامه ریزی صورت گرفته، از هفته آینده کارگروهی تشکیل می‌دهیم و ابتدا تمام سوابق فعالیت‌های قبلی مورد بررسی قرار بگیرد و سپس نسبت به شرایط موجود ادامه مسیر را امکان سنجی می‌کنیم. بالاخره بر اساس الزامات و دستورالعمل‌های فیفا باید تمام اقدامات انجام و مستندات جمع‌آوری شود. این کارگروه به صورت ویژه بحث VAR را پیگیری خواهد کرد. ما حرفی نمی‌زنیم که نشود به آن عمل کرد. منتهی همه می‌دانیم که کشور در شرایطی تحریمی سختی قرار دارد و فیفا الزامات بسیار مهمی برای استفاده هر کشور از سیستم VAR تعیین کرده است. پس این قضیه با توجه به محدودیت‌های مالی برای انتقال پول و تحریم‌های بانکی و غیره کمی زمان‌بر خواهد بود. ولی ما کار رسمی را برای استفاده از این تکنولوژی در فوتبال کشور از هفته آینده همانطور که عرض کردم با جدیت با دستور ریاست آغاز خواهیم کرد.
اما همانطور که همه می‌دانیم این هفته نیامد! و حالا مدت‌ها از این ماجرا گذشته و همچنان خبری از VAR در فوتبال ایران نیست. برای بررسی بیشتر موضوع با ما باشید.
بیشتر بخوانید: شانس اول توپ طلای امسال 2021
وعده دوباره فدارسیون برای استفاده از VAR در فوتبال ایران
خداداد افشاریان رئیس کمیته داوران فدراسیون فوتبال در گفتگویی در اواسط مهر ماه با اشاره به روند تجهیز ورزشگاه آزادی به کمک داور ویدیویی و استفاده از VAR در فوتبال ایران توضیح داد:
وی ای آر یک پروژه بسیار بزرگی است که باید در طول یک زمان مشخصی مرحله به مرحله جلو برویم و در نهایت به نتیجه برسیم. قبل از اینکه این فدراسیون تشکیل شود، اقداماتی انجام شده بود اما چون امکان ساخت وی ای آر داخلی نیست و فقط باید از 15 شرکت دارای لایسنس خریداری کنیم، به مشکل خورده بود. این فدراسیون فوتبال با آقای عزیزی خادم و یک تیم کارشناسی مستند، ساعتها نشستند و به فیفا نامه زدند و با نهادهای داخلی تماس گرفتند و موفق شدند.
وی درباره استفاده از VAR در فوتبال ایران افزود:
فیفا گفته بود در بازی با کره جنوبی باید وی ای آر داشته باشید و ماهم با شرکت بلژیکی به توافق رسیدیم. 10 روز پیش مسئول خرید این شرکت به ایران آمد و ما تجهیزات را گرفتیم. باتوجه به اینکه به اینترنت قوی نیاز است، با همکاری همراه اول دیشب مانیتورها نصب شد و اولین آزمایش انجام شد. اگر ای اف سی داور VAR فرستاد، ما به صورت آنلاین در خدمت خواهیم بود و اگر نه به صورت آفلاین با داوران خودمان. الان توپ در زمین ما نیست.
افشاریان با اشاره به اینکه آیا تجهیزات خریداری شدند یا اجاره ای هستند؟ اظهار داشت: «اول این را بگویم که قرار است مسئولان این شرکت به ایران بیایند تا با سازمان لیگ مذاکره کنند و برای دیگر ورزشگاه‌ها نیز تجهیزات خریداری بشود. ما برای 4 بازی تیم ملی در مقدماتی جام جهانی تجهیزات را خریداری کردیم و بعد از آن باید ببینیم چه می‌شود.»
رییس کمیته داوران درباره زیرساختهای دیگر ورزشگاههای ایران گفت: «ورزشگاه های بزرگ ما ساختار فیزیکی را دارند و اتاق هایش وجود دارد. اگر ما با این شرکت به توافق برسیم و امیدواریم در پایان لیگ به اتفاق خوبی دست یابیم و لیگ با داور ویدیویی به اتمام برسد. نا گفته نماند ما باید 32 داور را شارژ کنیم و حداقل سه ماه یا بیشتر آموزش ببینند و این یک کار فنی و حساس است. باید خیلی کارشناسی باشد و خدایی نکرده آسیبی نرسد یا نبینیم که آخر کار، نتیجه ضعیفی به دست آمده است.»
او راجع به موضوع دوربین در ورزشگاه آزادی برای استفاده از VAR در فوتبال ایران عنوان کرد:
باتوجه به تحریمها این مشکل بزرگی برای ماست. از طرف دیگر ما دوربینهای صداوسیما را هم داریم که با کیفیت هستند. من شنیده ام حداقل باید 8 دوربین باشد برای استفاده وی ای آر که در این تعداد مشکلی نداریم.
بیشتر بخوانید: نحوه انتخاب برنده توپ طلا چگونه است؟
VAR در فوتبال ایران
سیستم کمک‌داور ویدیویی (VAR) تا‌کنون نتوانسته مسیری که پیش‌بینی شده بود را به طور موفقی طی کند و آنطور که وعده داده شده بود برای نیم‌فصل دوم مورد استفاده قرار بگیرد. همه داوران و مسوولان کمیته و دپارتمان به وجود نقص‌هایی در این سیستم اشاره کرده‌اند اما در نهایت مشخص نشد مشکل اصلی نرم‌افزار VAR چه بود؟
مشکلی که بیان آن نشان از شکاف عمیقی دارد که VAR ایرانیزه با سیستم استاندارد جهانی دارد! در شرایطی که نرم افزار کمک‌داور ویدیویی در جهان، بعد از ۵ ثانیه تصاویر مورد نیاز داور را مجدداً پخش می‌کند، در نمونه طراحی شده از سوی شرکت ایرانی، یک دقیقه و نیم طول می‌کشد تا تصویر برای داور به نمایش درآید. این در حالی است که مسوولان در ابتدا مدعی بودند که با هزینه‌ای بسیار کمتر از آنچه در جهان موجود است می‌توانند سامانه VAR را در ورزشگاههای ایران به بهره‌برداری برسانند اما قطعاً زمانی که با اطمینان از کاهش هزینه‌ها می‌گفتند به نواقص اینچنینی فکر نکرده بودند.
می‌گفتند می‌توانند سیستم کمک‌داور ویدیویی را ایرانیزه کنند و با هزینه‌ای به مراتب کمتر از آنچه گفته می‌شود، تا نیم‌فصل دوم در ورزشگاه آزادی اجرا کنند. می‌گفتند پروژه اجرای VAR آنقدرها هم که می‌گویند پرهزینه و پردردسر نیست. ورژن ایرانی نرم‌افزار VAR اما کم‌کم دارد یادآور هدست‌های ایرانی می‌شود که با هزینه‌ای کمتر در اختیار داوران قرار گرفته بود اما کارآیی لازم را نداشت. حالا کمیته داوران با پروژه دیگری مواجه شده که در همان قدم اول شکست خورده و کمیته داوران را مجاب کرده که با صرف هزینه‌ای بیشتر به سراغ استانداردهای جهانی یا روش‌های دیگری برود.
مسوولان دپارتمان و کمیته داوران چندی پیش به نقص‌هایی اشاره کرده بودند که در اجرای سیستم کمک‌داور ویدیویی از سوی شرکت تحت قرارداد وجود داشت اما نگفتند که نقص اصلی که در این سیستم مشاهده شده چه بوده و چرا داوران حاضر نشده‌اند از برنامه طراحی شده از سوی این شرکت استفاده کنند؟ واقعیت اما این است که پیش از آنکه VAR ایرانی از سوی فیفا رد شود، داوران ایرانی آن را رد کردند.
مهمترین و اساسی‌ترین مشکل داوران با نرم‌افزار طراحی شده، زمان مورد نیاز برای بازبینی صحنه‌های مشکوک داوری بود. در نرم‌افزار VAR مورد تأیید فیفا، مدت زمانی که بین اعلام داور و بازبینی صحنه مورد نظر طول می‌کشد، چیزی حدود ۵ ثانیه است. داور درخواست VAR می‌دهد و ۵ ثانیه بعد صحنه مورد نظر روی مانیتور پخش می‌شود. در سیستم طراحی شده از سوی شرکت ایرانی تحت قرارداد با سازمان لیگ اما این مدت زمان تا یک دقیقه و نیم طول می‌کشد! تأخیری بیش از ۲۰ برابر استانداردی که از سوی فدراسیون جهانی فوتبال تعیین شده است.
بیشتر بخوانید: بهترین مهاجم راست جهان ؛ از رونالدو تا صلاح
در جلسه‌ای که کمیته داوران از تعدادی داوران دعوت کرده بود تا در اجرای آزمایشی نرم‌افزار VAR شرکت کنند، این نکته مورد اعتراض تعدادی از داوران قرار گرفت. این داوران معتقدند با این میزان تأخیر در تکرار صحنه‌های مشکوک داوری، عملاً استفاده از برنامه طراحی شده فعلی امکان‌پذیر نیست. نمی‌شود یک دقیقه و نیم برای بازبینی صحنه بازی صبر کرد و سپس درباره‌اش تصمیم گرفت. این پروسه ۳ تا ۴ دقیقه از وقت بازی را تلف می‌کند و مسابقه را از جریان می‌اندازد. نقدی که کاملاً منطقی بوده و کمیته داوران را مجاب کرده که به فکر طراحی برنامه VAR از سوی شرکت دیگری بیفتد و این طراحی را به استانداردهای جهانی نزدیک‌تر کند. شاید هم مثل ماجرای هدست داوران، در نهایت مجاب شود که با صرف هزینه بیشتر، نمونه خارجی آن را تهیه کند.
خاطره هدست‌ها هنوز برای جامعه داوران تازه است و آنها حاضر نیستند مشابه آن اتفاقات را با VAR تجربه کنند. همان زمان هم کمیته داوران به دلیل اختلاف قیمت نمونه ایرانی و خارجی هدست‌ها، تصمیم گرفته بود هدست‌های ایرانی را به قیمت ۷ میلیون تومان بخرد و به خرید نمونه خارجی ۲۰ میلیونی آن تن ندهد. همین شده بود که یدالله جهانبازی در وصف این هدست‌ها می‌گفت که صدای مکالمات بی‌سیم مأموران اورژانس و پلیس را بلندتر از صدای محمدرضا فغانی که کمکش در آن بازی بود، می‌شنید! بعد از این اجرای آزمایشی و مصائبی که استفاده آزمایشی‌اش برای جهانبازی و کمک‌هایش ایجاد کرده بود، کمیته داوران ترجیح داد یکی از همان نمونه‌های ۲۰ میلیون تومانی را بخرد و در اختیار داورانش قرار دهد.
حالا اجرای VAR در همان مسیر قرار گرفته است. با این تفاوت که پیش از آنکه نمونه استاندارد آن مورد آزمایش قرار بگیرد و به تأیید نهایی برسد، دپارتمان داوران از اجرای این سیستم برای نخستین بار در دیدار حساس دربی خبر داده است. دربی در شرایط عادی، از هر نظر حساسیت‌های خاص خود را دارد و اینکه این سیستم با نواقص احتمالی‌اش برای نخستین بار در این مسابقه اجرا شود، تصمیمی است که به نظر می‌رسد نیاز به بازبینی دارد. در ادامه با VAR در فوتبال ایران با ما باشید.
بیشتر بخوانید: بیوگرافی سباستین هالر
چرا AFC به فوتبال ایران VAR نداد؟
مدت ها قبل از آغاز انتخابی جام جهانی، فیفا و AFC برای بهبود کیفیت مسابقات و بهره بردن از تکنولوژی کمک داور ویدیویی در مسابقات این قاره، اعلام کردند این سیستم را به صورت پرتابل و برای برگزاری مسابقات در اختیار کشورهای فاقد VAR قرار خواهند داد.
در همان زمان، امیدواری هایی درباره VAR در فوتبال ایران و امکان استفاده تیم ملی در بازی با سوریه از این سیستم پدیده آمد. ولی در آخرین روزهای باقی مانده تا دیدار با سوریه، فدراسیون فوتبال مدعی شد که «کنفدراسیون فوتبال آسیا در نامه‌ای به فدراسیون فوتبال اعلام کرده به دلیل تحریمها نمی تواند VAR را به تهران بفرستد.»
با توجه به همین مشکلات و محدودیت های تحریمی، فدراسیون فوتبال ایران در بیانیه اخیر خود اعلام کرد: «اینکه در مسابقه بین تیم ملی فوتبال کشورمان با تیم ملی فوتبال سوریه یا کره جنوبی از VAR استفاده نشده، به منزله عدول AFC از رعایت الزامات مربوط به VAR در مسابقات آتی تیم ملی فوتبال ایران نبوده و عدم استفاده از VAR در آن مسابقه، به دلیل امتناع شرکت طرف قرارداد با AFC چند روز قبل از مسابقه مذکور از بیم اعمال عواقب نقض تحریم های غیرقانونی ایالات متحده آمریکا بوده است.»
با این حال، کشورهای لبنان و سوریه از این مشکل برخوردار نیستند. با وجود تمام مشکلات امنیتی و مالی، لبنان می تواند این سیستم پرتابل را که توسط شرکت هاک آی (Hawk Aye) تولید شده برای بازی های خانگی خود داشته باشد. همچنین سوریه که در کشور اردن از رقبای خود میزبانی می کند، مشمول هیچ مشکل و محدودیتی نیست و در بازی با لبنان در هفته چهارم انتخابی جام جهانی از این فناوری بهره برد و در دیدار هفته ششم با تیم ملی ایران هم هیچ محدودیتی برای استفاده از این سیستم ندارد.
در واقع طبق ادعای فدراسیون فوتبال در حال حاضر فقط ۱۵ شرکت خارجی لایسنس فیفا برای اجرای سیستم کمک داور ویدیویی را در جهان دارا هستند که از این تعداد فقط دو شرکت حاضر به همکاری با ایران بودند. از این بین فدراسیون به اجاره سیستم VAR از شرکت “سیمپلی لایو” روی آورد که در بازی با کره جنوبی از سوی AFC پذیرفته و اجرا نشد تا در نهایت به علت اختلافات و حواشی موجود، شرکت مذکور در نامه نگاری با فیفا خواهان قطع همکاری با ایران شود.
بیشتر بخوانید:
- بهترین بازیکنان دورگه ایرانی جدید ؛ جوانانی در انتظار دعوت به تیم ملی!
- بهترین مهاجم ایران 1400 ؛ سر آغازی بر فوتبال تهاجمی
- بهترین هافبک های لیگ جزیره ؛ از بازیساز خلاق سیتی تا دژ دفاعی چلسی
- بهترین مدافعان سری آ 2021 ؛ زادگاه بزرگترین مدافعان تاریخ فوتبال!
نظر شما در خصوص VAR در فوتبال ایران چیست؟ نظرات خود را در بخش کامنت‌ها با اسپورتیم در میان بگذارید.